Zoektocht naar de meetbaarheid van microplastics in ons milieu

Je kunt bijna geen krant, nieuwsapp of vakblad meer openen zonder een artikel over microplastics tegen te komen. De rode draad in al deze verhalen: de impact van microplastics op het milieu en onze gezondheid en hoeveel daarover nog onbekend is.

En toch schieten de initiatieven waarbij gerecyclede plastics worden toegepast in de openbare ruimte, als paddenstoelen uit de grond. In hoeverre zijn deze circulaire initiatiefnemers beducht voor de eventuele impact op milieu op de lange termijn? En hoe onderzoek en meet je dit?

In gesprek met Save Plastics, dat in 2020 als primeur het eerste huis van gerecycled plastic heeft weten te bouwen, maar ook stuwwanden en ander meubilair voor de buitenruimte ontwikkelt, blijkt dat men nog niet zover is. Er wordt wel geëxperimenteerd met hybride samengestelde materialen (plastic met hout/metaal), maar dit biedt niet direct een oplossing ten aanzien van het voorkomen van microplastics.

Bij KWS Infra, ontwikkelaar van PlasticRoad, wordt hier nu al wel actief over nagedacht. De PlasticRoad, bestaande uit minimaal 70% gerecycled polypropyleen (hard plastic), is in 2018 toegepast op twee pilotlocaties in Nederland. Naast een slijtlaag (non-plastic) wordt de PlasticRoad in de toekomst voorzien van een filterconstructie, die regenwater met eventuele microplastics (van ook bandenslijtage) moet afvangen in combinatie met speciaal infiltratiedoek om verdere uitloging te voorkomen.

Prachtige initiatieven, maar zijn ze opgewassen tegen een toekomstig meetprotocol voor microplastics in bodem en water? Kort samengevat lopen er in Nederland een aantal serieuze trajecten die dit probleem bij de kraag vatten:

1. Uit een recent gepubliceerde whitepaper van de NEN blijkt dat er steeds meer draagvlak is voor het ontwikkelen van een gestandaardiseerde meetmethode voor (micro)plastics in het milieu. Op dit moment bevinden zij zich in een normalisatietraject (ontwerpfase). Je aanmelden bij NEN (bijeenkomst: 29 april 2021) om mee te denken aan dit traject is nog altijd mogelijk.
2. Rijkswaterstaat daarentegen heeft in 2020 al op eigen initiatief voorbereidingen getroffen om tot een meetprotocol voor microplastics in rivieren te komen. De komende jaren (2021-2022) staan hier in het teken van het valideren van verschillende methodieken en brononderzoek naar de herkomst van microplastics. Rijkswaterstaat geeft aan voor 1 januari 2023 met een duidelijk monitoringsprogramma voor microplastics in rivieren te willen komen. Ook bij Rijkswaterstaat kun je jezelf aanmelden voor deelname aan toekomstige bijeenkomsten op dit onderwerp.
3. Vanuit het initiatief Schone Rivieren (samenwerking IVN Natuureducatie, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee) wordt in Nederland op grote schaal onderzoek gedaan naar zwerfafval en specifiek naar microplastics bij rivieroevers. Heel specifiek wordt hier onderzoek gedaan naar zogeheten ‘nurdles’ (plastickorrels), die als grondstof voor plastic producten worden gebruikt en veelal van uit lekstromen in het milieu terechtkomen. Het onderzoek wordt uitgevoerd door vrijwillige ‘afvalonderzoekers’ (citizen science). Hierbij tellen zij alle nurdles in de zogeheten strooisellaag langs oevers, in vakken van 50 bij 50 cm. Uit de laatste meting (voorjaar 2020) bleek dat in 37% van in totaal 151 meetvakken langs Nederlandse rivieroevers, microplastics werden aangetroffen. Schokkende cijfers! Waar de nurdles vandaan komen is nog niet altijd even duidelijk. Mogelijk dat Operation Clean Sweep (OCS), in Nederland onder leiding van de NRK (Nederlandse Rubber– en Kunststofindustrie), met gerichte (preventieve) acties en maatregelen bij producenten (van nurdles) tot een aantoonbare reductie kan leiden.

We kunnen concluderen dat een aantal circulaire initiatiefnemers bezig zijn met het onderzoeken van de impact van microplastics op het milieu, maar zich nog in een experimenterende fase bevinden. Voordat kan worden opgeschaald moet ook de potentiële impact – en hoe we die meten – duidelijk zijn. Mogelijk dat de NEN of Rijkswaterstaat hier duidelijke kaders voor gaat opstellen, bij voorkeur in samenspraak met dit soort initiatieven. Schone Rivieren onderneemt de eerste concrete actie om een beeld te krijgen van de huidige verontreinigingsgraad (op rivieroevers) en uiteindelijk producenten hierdoor worden geactiveerd. Daarmee zijn de eerste stappen gezet om uiteindelijk tot een duidelijk kader met maatregelen te komen, die extra verontreinigingen met microplastics moeten voorkomen.

Stantec verzamelt razendsnel kennis op dit onderwerp en probeert verbindingen te leggen. Prikkelt dit onderwerp je, heb je aanvullingen of een vraag? Neem gerust eens contact op.